Chùa Vạn Đức tọa lạc tại số 502, đường Tô Ngọc Vân, khu phố 5, phường Tam Phú, thành phố Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh. Cách trung tâm thành phố khoảng 15 km và chợ Thủ Đức khoảng 2 km, chùa có nguồn gốc từ một ngôi nhà xưa do một gia đình khá giả hiến cúng, sau đó được cải tạo thành chùa.
1. Quá trình hình thành và phát triển
Theo sử liệu, khi Chiến tranh Đông Dương bùng nổ vào năm 1946, chính quyền thực dân Pháp ra lệnh không cho dân cư trú trên núi Cấm. Vì thế, Hòa thượng Thích Thiện Quang (1895 – 1953) cùng các đệ tử phải rời núi, tạm trú tại nhà Phật tử ở Tri Tôn, sau đó chuyển đến chùa Linh Bửu (nay thuộc TP. Hồ Chí Minh).
Sáng ngày 26 tháng 11 năm Quý Tỵ (1953), Hòa thượng Thích Thiện Quang viên tịch, được an táng tại khu đất mộ của gia đình bà Ba Hộ (Nguyễn Thị Tánh, pháp danh Diệu Tuyết) ở Thủ Đức. Đến rằm tháng Giêng năm Giáp Ngọ (1954), Hòa thượng Thích Trí Tịnh (1917 – 2014), một trong những đệ tử của ngài Thiện Quang, từ chùa Linh Sơn (Vũng Tàu) trở về viếng mộ tôn sư. Nhân dịp này, bà Ba Hộ đã phát tâm cúng dường toàn bộ đất và ngôi nhà lớn cho ngài Thích Trí Tịnh.
Ngày 16 tháng 3 (âm lịch) năm 1954, Hòa thượng Thích Trí Tịnh cho sửa chữa ngôi nhà thành chùa, đặt tên là Chùa Vạn Đức. Năm 1955, ngài thành lập hội Cực Lạc Liên Hữu tại đây, khuyến khích mọi người niệm Phật cầu vãng sanh Tịnh độ. Những năm sau đó, chùa được mở rộng với nhiều công trình quan trọng như nhà Tổ (1956), nhà công quả, nhà bếp, giảng đường, Tăng phòng (1957 – 1958), điện Quan Âm (1959) và trùng tu toàn bộ chùa vào năm 1963.
Từ năm 1990, Hòa thượng Thích Trí Tịnh tiếp tục trùng tu các công trình như giảng đường, Tăng phòng, nhà bếp, điện Quan Âm, đồng thời xây dựng thêm tháp Phù Thi (1993), thư viện, Niệm Phật đường và tiến hành đại trùng tu chánh điện vào năm 2004.
2. Kiến trúc chùa Vạn Đức
Chùa Vạn Đức được xây dựng theo phong cách kiến trúc truyền thống kết hợp với kỹ thuật hiện đại. Công trình được đúc bằng bê-tông, tường gạch, móng cọc nhồi. Nền chùa và các bệ thờ đều ốp đá granite màu xám. Một số hạng mục tiêu biểu gồm:
Tam quan và điện Quan Âm lộ thiên:
– Tam quan ba tầng, mái lợp ngói lưu ly xanh, trên các đầu đao có hoa văn hình hoa sen cách điệu, nóc trang trí hình “lưỡng long chầu Pháp luân”.
– Sân chùa rộng rãi với nhiều cây kiểng, bonsai; trung tâm sân chùa tôn trí tượng Phật A Mi Đà cao 15m, được tạc từ đá nguyên khối, đặt phía trước chánh điện; bên trái có cội bồ đề rợp mát, đối diện là ao sen với điện Quan Âm lộ thiên.
Tòa chánh điện: Cao 43,5 m, nhìn từ xa như một tòa tháp chín tầng và hai tháp nhỏ năm tầng, nhưng thực tế chỉ có hai tầng chính.
– Tầng trên: Nội điện thờ Phật với tượng Phật Thích Ca và Tam Thế Phật, bao quanh là bốn lớp lan can như những tầng mây trắng, các cửa sổ hình chữ “Phật”. Phía sau chánh điện có phù điêu cội bồ đề và phong cảnh sông Ni Liên Thiền.
– Tầng trệt: Giảng đường, nơi thuyết pháp cho Phật tử, chính giữa thờ Tổ Bồ Đề Đạt Ma bằng đá cẩm thạch trắng và linh vị Hòa thượng Thích Thiện Quang.
Tháp Phù Thi: Được xây dựng vào năm 1993 để an trí nhục thân của Hòa thượng Thích Trí Tịnh. Tháp có kiến trúc trang nghiêm, mang đậm dấu ấn văn hóa Phật giáo, là nơi Phật tử đến chiêm bái, tưởng nhớ công đức của ngài.
Chùa Vạn Đức không chỉ là nơi tu học của tứ chúng mà còn là đạo tràng tu học, tổ chức các khóa tu Tịnh độ, lễ hội Phật giáo như: Đại lễ Phật Đản, Vu Lan, Hoa đăng vía Phật A Mi Đà… Với kiến trúc quy mô, trang nghiêm, chùa là một trong những công trình tôn giáo tiêu biểu của TP. Hồ Chí Minh, mang giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh sâu sắc.